Kończy się rok 2018 – rok, kiedy uroczyście obchodziliśmy 100. rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości. W całym kraju śpiewano pieśni patriotyczne, składano kwiaty przed pomnikami, przypominano o tzw. ojcach Niepodległości, przygotowywano rekonstrukcje i inscenizacje. Była to też okazja do dyskusji nad kondycją naszego kraju i nad ważnymi zagadnieniami z historii XX wieku. Uczniowie klasy 8d, pod kierunkiem nauczyciela języka polskiego, p. Jolanty Niewęgłowskiej, przeprowadzili serię wywiadów na temat współczesnego rozumienia patriotyzmu. Jak wiadomo to pojęcie co innego oznaczało dla ludzi żyjących w czasach, gdy nasza Ojczyzna odradzała się, co innego dla pokolenia Kolumbów, co innego dla ludzi żyjących w naszej rzeczywistości. Uczniowie rozmawiali z osobami reprezentującymi różne zawody i stanowiska: byłym prezydentem naszego miasta, proboszczem parafii katedralnej, prawnikami, lekarzami, dyrektorami. Każda z tych rozmów jest niezwykle ciekawa. Mamy nadzieję, że czytających skłoni do refleksji. Poniżej zamieszczamy fragmenty wywiadów.
Jakimi cechami według pana powinien wyróżniać się prawdziwy patriota?
Przede wszystkim powinien kochać swoją Ojczyznę, z tego wynika wszystko inne. To „kochanie” rozumiem jako szanowanie tradycji, ziemi, z której się pochodzi, rodziny jako wzoru zachowania, stawianie dobra i interesu tej ziemi i jej społeczności jako priorytetu.
Czy uważa pan, że starsze pokolenie, na przykład naszych rodziców czy dziadków, jest bardziej związane ze swoją Ojczyzną? I dlaczego?
Wydarzenia historyczne, jakie miały miejsce na ziemiach polskich w ostatnich 100. latach, takie jak utrata bliskich osób w wielu wojnach obronnych, skazanie na wywózki do obozów i na Syberię, konieczność walki z bronią w ręku o wolność i podmiotowość, czy doświadczenia internowania, braku wolności słowa i zgromadzeń, to wszystko moim zdaniem wyzwoliło w starszym pokoleniu – waszych dziadkach i rodzicach – silne i pożądane pragnienie posiadania wolnej Ojczyzny. Wy już ją macie i uznajecie rzeczywistość dookoła za normalną. Kiedyś tak nie było, stąd ta różnica.
Czy pana praca jest wyrazem patriotyzmu? W jaki sposób?
Uważam, że tak. Budowanie naszego miasta, uczestniczenie w kształceniu młodzieży poprzez przypominanie historii Polski na uroczystościach, a przede wszystkim stwarzanie warunków do rozwoju życia gospodarczego, do bogacenia się mieszkańców oraz poprawa jakości i standardów życia, takie działania można na pewno nazwać oznaką patriotyzmu.
Czy chciałby pan wyjechać na stałe do innego państwa? Dlaczego?
Nie, absolutnie o tym nie myślę, ponieważ tu jest moja Ojczyzna.
Gdzie przebiega granica między patriotyzmem a nacjonalizmem?
Nasza religia uczy nas miłości Boga i bliźniego i jeśli ktoś dobrze rozumie te dwa przykazania, to nie przekroczy granicy między patriotyzmem a nacjonalizmem.
Którego z wielkich Polaków uważa pani za wzór patrioty i dlaczego?
Moim zdaniem jest to Jan Paweł II, ponieważ został wychowany w szacunku do ojczyzny, znajomości literatury i historii. Chlubił się tym, że był Polakiem. Mówił: ,,Ja, syn polskiej ziemi” ,,Jestem synem narodu polskiego”. To były jego słowa. Podkreślał, że Polska jest naszą matką. Na zgromadzeniu ONZ upominał się o prawo wolności sumienia oraz często nam przypominał historię naszego kraju. Mówił: ,,Naród zachował tożsamość mimo rozbiorów i wojen” oraz, że Polacy przetrwali dzięki kulturze. W 1979 roku w czasie pierwszej pielgrzymki wypowiedział ważne słowa: ,,Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze tej ziemi”. Papież miał ogromny wpływ na przemiany, które zaszły w Polsce w 1980 i po 1980 roku.
Czy młodzi ludzie mogą być prawdziwymi patriotami? Jak mogą to okazywać?
Młodzi ludzie mogą być prawdziwymi patriotami. Na przykład poprzez czynne uczestniczenie w świętach narodowych i ubieranie się odpowiednio na te uroczystości. Również poprzez szacunek i akcje patriotyczne. Przykładem akcji jest wysyłanie listów do powstańców.
Czy gdyby była taka potrzeba wzięłaby pani udział w walce o wolność Polski? Jako kto?
Na pewno wzięłabym udział, nie bałabym się. Skończyłam tę szkołę jako pielęgniarka. Mogłabym być sanitariuszką, pielęgniarką.
Czy pani praca jest związana z patriotyzmem? W jaki sposób?
Tak, bo staramy się dobrze przygotować młodzież i dorosłych do wykonywania zawodów medycznych i społecznych, do służby drugiemu człowiekowi. Uczyć odpowiedzialności, empatii, szacunku do drugiego człowieka.
Jak społeczeństwo wpływa na kształtowanie postaw patriotycznych?
Poprzez dawanie własnego przykładu życia, rozmowy z młodymi ludźmi, organizowanie spotkań, sztuki teatralne, koncerty, kultywowanie tradycji, przekazywanie wiedzy dalszemu pokoleniu, spisywanie tego.
Czy chciałaby pani wyjechać na stałe do innego państwa? Dlaczego?
Nie, absolutnie. Jestem szczęśliwa, że jestem Polką, tu się urodziłam, tu jestem szczęśliwa i nawet na wakacje niechętnie wyjeżdżam za granicę.
Jak brzmi pana definicja patriotyzmu? Jakie zachowania można określić mianem patriotyzmu ?
Definicji, takiej słownikowej, może nie jestem tutaj w stanie podać, ale na pewno są to wszystkie zachowania, które odnoszą się do kultywowania jakiś wartości, tradycji. Na pewno patriotyzmem uważam pracę na rzecz kraju, pracę uczciwą oraz płacenie podatków tak już na polu gospodarczym, bo jestem prezesem firmy działającej tutaj i uważam, że to są właśnie takie postawy patriotyczne również.
Czy uważa pan, że starsze pokolenie (na przykład moich rodziców czy dziadków) jest bardzie związane ze swoją Ojczyzną? Dlaczego?
Wydaje mi się, że zarówna młodsi jak i starsi tak samo związani są z naszym krajem i Ojczyzną. Natomiast wrażenie takie może powstawać, że te starsze roczniki są bardziej związane dlatego, że w czasach kiedy żyli dziadkowie czy rodzice troszkę, że tak powiem działo się więcej złych rzeczy i bardziej ten patriotyzm trzeba było uwydatniać. Mam tu na myśli II Wojnę Światową kiedy dziadkowie i pradziadkowie rzeczywiście aktywnie musieli walczyć, oddawać życie, a nie tylko mówić o patriotyzmie, jak i również pokolenie rodziców czy dziadków, które żyło w czasach komunizmu i również ten system musiało aktywnie zwalczać, dążyć do takiej prawdziwej, zupełnie niepodległej Polski.
Czy młodzi ludzie mogą być prawdziwymi patriotami? Jak mogą to okazywać?
Myślę, że wszyscy mogą być prawdziwymi patriotami. Od młodych ludzi rzeczywiście nie wymaga się jakiś tam specjalnych, heroicznych czynów, ale pomaganie kolegom, koleżankom, innym Polakom, nauka, a w przyszłości uczciwa praca na rzecz kraju. To również są postawy patriotyczne, które młodzi ludzie mogą mając po kilkanaście lat wykazywać.
Czy gdyby była taka potrzeba, wziąłby pan udział w walce o wolność Polski? Jako kto?
Myślę, że wziąłbym. Wojsko od zawsze było jedną z moich ulubionych dziedzin, można powiedzieć, że to jest moje swego rodzaju hobby, zainteresowanie. Na dzień dzisiejszy rozważam zapisanie się do Wojsk Obrony Terytorialnej, myślę o tym naprawdę poważnie, więc ewentualnie będę nawet w obowiązku, takim prawnym, do udziału w takiej sytuacji, ale oby nie.
Czy pana praca jest związana z patriotyzmem? W jaki sposób?
No nie jest związana tak z patriotyzmem bezpośrednio, ale no to co mogę powiedzieć o swojej firmie, to jest to firma ze 100% kapitałem polskim. Działamy w większości na obszarze Polski, budujemy tutaj, działamy na rzecz naszego kraju, podatki również płacimy tutaj w kraju.
Czy młodzi ludzie mogą być prawdziwymi patriotami? Jak mogą to okazywać?
Tak, na przykład uczestnicząc w świętach narodowych lub solidnie się ucząc.
Czy pana praca jest związana z patriotyzmem? W jaki sposób?
Tak, ponieważ pracuję w szeroko rozumianym wymiarze sprawiedliwości, gdzie dobre wykonywanie obowiązków jest działaniem na rzecz społeczeństwa.
Jak brzmi pana definicja patriotyzmu? Jakie zachowania można określić mianem patriotyzmu ?
Myślę, że jest to przede wszystkim działanie dla dobra wspólnego i wszelkie zachowania na rzecz społeczeństwa.
Czy chciałby pan wyjechać na stałe do innego państwa? Dlaczego?
Nie i nie zamierzam, ponieważ mam tu rodzinę, pracę i dobrze mi jest tu, gdzie jestem.
Czy gdyby była taka potrzeba, wzięłaby pani udział w walce o wolność Polski? Jako kto?
Jeśli tak, to jako kto..? Tak, czuję się Polką i nie wyobrażam sobie życia w innym kraju. Wzięłabym udział w walce, jeżeli byłaby taka potrzeba. Oczywiście nie jako żołnierz z bronią, lecz w codziennych rzeczach np. niesienie pomocy fizycznej, zapewnienie schronienia.
Czy pani praca jest związana z patriotyzmem? W jaki sposób?
Zawód adwokata na pewno jest związany z ojczyzną, mamy kodeks etyki adwokackiej, którym się kierujemy w czasie wykonywania naszego zawodu, na naszym godle zawodowym jest napis: Bóg Honor Ojczyzna, więc jest to związane z patriotyzmem. Zawód adwokata jest również bardzo zakorzeniony w historii. (…)Jeżeli chodzi o kształtowanie i stanowienie prawa, to adwokaci też mają brać w tym udział i to jest moim zdaniem aspekt patriotyczny, związany z tym, że mamy wpływ na to w jakim kraju żyjemy i jakie przepisy stosujemy.
Jak według pani społeczeństwo wpływa na kształtowanie postaw patriotycznych?
Nauczyciele moim zdaniem bardzo wpływają na kształtowanie postaw patriotycznych, bo na przykład macie takie zadanie pani od polskiego poprzez które macie się dowiedzieć czegoś o ojczyźnie, więc definitywnie jest to kształtowanie postaw patriotycznych. Pokazywanie właśnie tego związku z naszym krajem, to, że idziemy do wyborów, pokazywanie, że nie jest nam obojętny los naszego kraju.
Czy młodzi ludzie mogą być prawdziwymi patriotami? Jak mogą to okazywać?
Tak, mogą. Okazywaniem przynależności do Polski, chęcią nauki, ambicją, byciem świadomymi Polakami. Wydaje się, że młody Polak może jak najbardziej pokazywać ten swój patriotyzm poprzez czytanie klasyki literatury polskiej oraz czerpiąc z niej. Oprócz tej literatury wydaje mi się, że mogą okazywać to znając polski hymn od małego. Również szacunkiem do naszej flagi, godła, do hymnu.
Jak brzmi księdza definicja patriotyzmu i jakie zachowanie można określić mianem patriotyzmu?
Jak już wcześniej powiedziałem: patriotyzm jest to umiłowanie ojczyzny, a więc trzeba kochać to co stanowi o naszej ojczyźnie tzn. dbać o poznawanie jej kultury, tradycji- utożsamiać się z tym. Umieć korzystać z tych wszystkich symboli, które naszą ojczyznę prezentują w świecie, a więc: godło, flaga narodowa, hymn. Świadomość tego jest podstawą patriotyzmu. Musimy pamiętać o naszym narodowym języku, dbać o jego kulturę. Kiedyś za to umierali nasi przodkowie, a my teraz tworzymy własny język taki sloganowy i często zapominamy później dobrze posługiwać się poprawną polszczyzną. Więc myślę, że to są te rzeczy, na które cały czas powinniśmy zwracać naszą uwagę.
Czy uważa ksiądz, że starsze pokolenia np. moich rodziców czy dziadków jest bardziej związane ze swoja ojczyzną ? Dlaczego ?
Myślę, że każde pokolenie ma nowe zadania, bo inaczej jest wtedy, gdy kraj jest w niewoli i trzeba potajemnie dbać o pielęgnowanie i przechowywanie kultury. Inaczej jest, gdy kraj odzyskuje wolność, a inaczej dzisiaj kiedy Polska jest już krajem niepodległym, wolnym i jest częścią rodziny narodów europejskich i świata. Przed młodym pokoleniem są inne zadania: wykształcenie i dbałość o nasze wielkie dziedzictwo. Nie wstydzić się własnego kraju. Dzisiaj nie ma już granic, można wyjeżdżać gdzie się chce. Należy cały czas pamiętać, że jest się Polakiem i być wiernym temu, co stanowi o polskiej tożsamości. Ważne jest wykształcenie, dążenie do zaplanowanych celów. Należy cały czas pamiętać, że Pan Bóg i historia chcą czegoś więcej. Chcą miłości do ojczyzny. Byłem dyrektorem Krajowego Biura Światowych Dni Młodzieży i z młodymi ludźmi wyjeżdżałem na różne kontynenty Świata. To o co dbaliśmy to o tzw. „pakiet Polski”, czyli żeby nasza młodzież miała: biało – czerwone koszulki, polary, czapki, kapelusze, flagi. Pozwalało to nam, będąc daleko od naszej ojczyzny, świadczyć o tym, że należymy do narodu polskiego. Było to dużo łatwiejsze kiedy Jan Paweł II był papieżem – witano nas wówczas bardzo entuzjastycznie – kojarzono nas z krajem papieża. Nadal dbamy bardzo o to, aby te elementy Polskości były nadal obecne z naszą młodzieżą. W styczniu lecimy do Panamy. Każdy z 4000 uczestników otrzyma od Prezydenta Andrzeja Dudy flagę.
Czy gdyby była taka potrzeba wziąłby ksiądz udział w walce o wolność Polski ? Jeśli tak to jako kto ?
Jestem księdzem, więc nie mógłbym wziąć karabinu do ręki. My jako księża dajemy duchowe wsparcie tym, którzy się tego podejmują. Miejmy jednak nadzieję, że nasze życie będzie przebiegać w warunkach pokoju i nie trzeba będzie walczyć zbrojnie. Trzeba dużo wysiłku, żeby ten stan jednak utrzymać. Nauczyć się budować mosty między ludźmi, narodami. Dzisiejsze „Walczyć o wolność” to przekonywać ludzi, że mogą żyć razem w jedności i zgodzie. Wolność naszego narodu nie jest zagrożona z zewnątrz, ale jest zagrożona od środka tzn., że brat występuje przeciwko bratu, boimy się przede wszystkim takiej wojny bratobójczej. Ważnym zadaniem dla mnie jako księdza jest, żeby wyzwalać w ludziach dążenie do przebaczania sobie i do przyjmowania siebie w różnorodności, inności.
Czy praca księdza związana jest z patriotyzmem, w jaki sposób?
Po części tak, będąc członkiem duchowieństwa, kościoła katolickiego, pamiętamy by na sztandarach widniały trzy słowa : Bóg, Honor, Ojczyzna. Polski patriotyzm jest nieustannie związany z wiarą chrześcijańską. Pierwszym polskim hymnem narodowym była „Bogurodzica” śpiewana przez rycerzy, a do dziś jest takim naszym hymnem w Kościele. Ja jako osoba duchowna jestem zobowiązany przekazywać tę lekcję historii oraz te wartości dalej. Moja praca jest więc związana z prowadzeniem ludzi do umiłowania ojczyzny – więc jest związana z patriotyzmem.
Jak społeczeństwo wpływa na kształtowanie postaw patriotycznych?
Moim zdaniem największy wpływ na dzisiejsze postawy mają media, media społecznościowe. To co według mnie jest teraz konieczne, to szkolenia z komunikacji medialnej, aby właśnie w tym świecie, w którym zwłaszcza młode pokolenie spędza w nich najwięcej czasu było dużo dobrych przykładów pozytywnego patriotyzmu. Kładłbym nacisk na dobre przygotowanie dzieci do właściwego korzystania z tych nośników komunikacji społecznej.
Czy chciałby ksiądz wyjechać na stałe do innego państwa ? Dlaczego?
Nie chciałbym. Ja sześć lat mieszkałem w Rzymie i zawsze do Rzymu wracam z wielką przyjemnością. I wracam tam bardzo często. Byłem na wszystkich kontynentach poza Afryką, umiem się tam odnaleźć. Miałem okazję po sześciu latach studiów zostać na stałe w Rzymie. Mimo, że już była zgoda mojego przełożonego to stwierdziłem, że jestem Polakiem i że moje miejsce pracy jako księdza jest w Polsce. Dlatego wróciłem i na to pytanie muszę odpowiedzieć negatywnie. Aczkolwiek bardzo kocham wyjeżdżać za granicę.